انقلاب در حقوق بازنشستگی ایثارگران: رأی وحدت رویه دیوان عدالت اداری
یکی از مهم‌ترین تحولات حقوقی برای جامعه ایثارگران و رزمندگان کشور، رأی وحدت رویه جدید هیأت عمومی دیوان عدالت اداری است که ابهامات چندین ساله در خصوص احتساب خدمت سربازی در جبهه به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور را برطرف کرد. این رأی تاریخی با شماره ۱۴۰۴۳۱۳۹۰۰۰۰۸۱۸۰۲۴ و تاریخ ۱۴۰۴/۴/۱۰ صادر شده است. تا پیش از این، اختلاف‌نظرهای متعددی بین شعب دیوان عدالت اداری وجود داشت که آیا فرد بازنشسته نیز می‌تواند از امتیازات ماده ۲۷ قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران، به ویژه در زمینه احتساب دوره حضور در جبهه به عنوان سابقه مشاغل سخت و زیان‌آور، بهره‌مند شود یا خیر. این رأی جدید، نقطه پایانی بر این ابهامات گذاشت و مسیر را برای بهره‌مندی کامل ایثارگران از حقوق قانونی خود هموار ساخت.
جزئیات رأی وحدت رویه جدید
گامی بلند برای ایثارگران هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با صدور این رأی وحدت رویه، دو نکته کلیدی و حیاتی را تصریح کرده است که می‌تواند تأثیرات عمیقی بر حقوق بازنشستگی رزمندگان و ایثارگران داشته باشد:
- بازنشستگی مانع بهره‌مندی از امتیازات نیست: مهم‌ترین بخش این رأی، لغو دیدگاه‌های پیشین است که بازنشستگی افراد را مانعی برای بهره‌مندی از امتیازات ماده ۲۷ قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران می‌دانستند. این بدان معناست که حتی اگر فردی پیش از این بازنشسته شده باشد، همچنان می‌تواند درخواست احتساب خدمت داوطلبانه و ایام خدمت سربازی در جبهه را به عنوان سابقه مشاغل سخت و زیان‌آور داشته باشد. این امر دریچه‌ای جدید به روی هزاران رزمنده بازنشسته می‌گشاید که سال‌ها منتظر چنین تصمیمی بودند.
- احتساب یک سال به یک و نیم سال: رأی جدید تأکید می‌کند که دوران خدمت داوطلبانه و ایام خدمت سربازی در جبهه می‌تواند به عنوان سابقه مشاغل سخت و زیان‌آور محاسبه شود؛ به این معنی که هر یک سال خدمت در جبهه، معادل یک و نیم سال سابقه کار محسوب می‌گردد. این امتیاز، به طور مستقیم بر میزان سنوات بازنشستگی و در نتیجه بر حقوق بازنشستگی افراد تأثیر مثبت می‌گذارد و می‌تواند مزایای مالی قابل توجهی را برای ایثارگران به ارمغان آورد.
لزوم‌الاجرا بودن رأی برای کلیه مراجع
طبق اصول حقوقی، آرای وحدت رویه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری برای کلیه شعب دیوان عدالت اداری و همچنین تمامی مراجع اداری مربوطه (مانند سازمان تأمین اجتماعی، صندوق‌های بازنشستگی، ادارات دولتی و…) لازم‌الاتباع است. این بدین معناست که هیچ شعبه‌ای از دیوان یا هیچ دستگاه اجرایی نمی‌تواند از این پس در پرونده‌های مشابه، رأی مخالف صادر کند. این الزام‌آور بودن، به یکپارچگی رویه قضایی و اداری کمک شایانی کرده و از سرگردانی و تضییع حقوق ایثارگران جلوگیری می‌کند.
پایان دادن به اختلاف‌نظرها
پیش از صدور این رأی، شاهد اختلاف‌نظرهای گسترده‌ای میان شعب دیوان عدالت اداری بودیم. برخی شعب معتقد بودند که فرد پس از بازنشستگی دیگر نمی‌تواند از این امتیاز بهره‌مند شود، در حالی که برخی دیگر نظری خلاف این داشتند. این تشتت آراء، علاوه بر ایجاد بی‌عدالتی، فرآیند رسیدگی به پرونده‌ها را نیز پیچیده و طولانی می‌ساخت. رأی شماره ۱۴۰۴۳۱۳۹۰۰۰۰۸۱۸۰۲۴ مورخ ۱۴۰۴/۴/۱۰، به طور قاطع به این اختلاف‌نظرها پایان داد و مسیر را برای احقاق کامل حقوق ایثارگران هموار ساخت.
اهمیت و پیامده
این رأی نه تنها یک دستاورد حقوقی بزرگ است، بلکه نشان‌دهنده اراده نظام قضایی برای حمایت از حقوق ایثارگران و قدردانی از فداکاری‌های آنان در دوران دفاع مقدس است. رزمندگان و خانواده‌هایشان می‌توانند با استناد به این رأی وحدت رویه، با اطمینان خاطر بیشتری برای پیگیری حقوق خود اقدام کنند. سازمان‌ها و نهادهای ذی‌ربط نیز موظفند رویه‌های خود را مطابق با این رأی جدید اصلاح کرده و نسبت به احتساب خدمت سربازی در جبهه به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور برای تمامی مشمولین اقدام نمایند. این گامی مهم در جهت احقاق حقوق، افزایش رفاه و بهبود کیفیت زندگی قهرمانان دوران دفاع مقدس خواهد بود.
