آیین‌نامه جدید مسئولیت اجتماعی شرکت‌های دولتی: تعهد به جامعه و محیط زیست 🌍
در گامی مهم به سوی توسعه پایدار و عدالت اجتماعی، هیئت وزیران جمهوری اسلامی ایران آیین‌نامه مسئولیت اجتماعی شرکت‌های تحت مدیریت دولت را تصویب کرد. این آیین‌نامه با هدف ساماندهی و هدایت فعالیت‌های مسئولیت اجتماعی شرکت‌های دولتی، زمینه را برای مشارکت مؤثرتر آن‌ها در حل مشکلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست‌محیطی فراهم می‌کند. این مصوبه در جلسه ۱۱ تیر ۱۴۰۴ هیئت وزیران، به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه کشور، به تصویب رسید.
تعریف و گستره مسئولیت اجتماعی 🤝
بر اساس ماده یک این آیین‌نامه،
مسئولیت اجتماعی شرکتی (CSR) به معنای تعهد و رویکرد یک شرکت در پرداختن به ابعاد مختلف فعالیت‌های خود در قبال جامعه، محیط زیست و ذینفعان است. این تعهد با هدف تأمین مصالح عمومی و پیشگیری یا جبران آسیب‌های مختلف، در راستای رشد و پیشرفت متوازن جامعه صورت می‌گیرد.
این آیین‌نامه شامل طیف وسیعی از شرکت‌های دولتی می‌شود؛ از جمله شرکت‌های دولتی موضوع ماده (۴) قانون مدیریت خدمات کشوری و قانون محاسبات عمومی کشور. این شرکت‌ها شامل بانک‌ها، بیمه‌ها، مؤسسات انتفاعی تابعه دولت و حتی شرکت‌هایی هستند که شمول قوانین عمومی بر آن‌ها نیازمند ذکر نام است، مانند شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی گاز ایران و سازمان‌های بزرگی چون سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو). همچنین شرکت‌های تابعه صندوق‌های بازنشستگی و نهادهای عمومی غیردولتی که اکثریت اعضای هیئت‌مدیره آن‌ها توسط دولت تعیین می‌شوند نیز مشمول این آیین‌نامه هستند.
زمینه‌های عمل و چارچوب اجرایی 🏗️
ماده ۲ آیین‌نامه، زمینه‌های گسترده‌ای را برای فعالیت‌های مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها مشخص کرده است. این فعالیت‌ها شامل موارد زیر است:
- مسئولیت‌پذیری در جوامع محلی: شرکت‌ها موظف‌اند آثار و پیامدهای منفی ناشی از فعالیت‌های خود را جبران کنند.
- مشارکت در توسعه جوامع محلی: این مشارکت شامل پیشگیری و جبران خسارات بلایای طبیعی، توسعه آموزش مهارت‌ها برای توانمندسازی نیروی انسانی، حمایت از اقشار کم‌برخوردار، پیشبرد طرح نهضت مدرسه‌سازی، تأمین بهداشت عمومی، حفظ منابع آب و خاک، و حمایت از میراث فرهنگی و گردشگری می‌شود.
- پایداری توسعه: شرکت‌ها باید به حفظ حقوق نسل‌های آینده توجه داشته باشند و در استفاده از منابع و سرمایه‌های ملی، رویکرد متوازن و متعادل را در پیش گیرند.
- حفاظت و بهبود محیط زیست: مدیریت آثار منفی فعالیت‌ها، رعایت استانداردهای محیط زیستی، کاهش انتشار کربن و گازهای گلخانه‌ای، مدیریت پسماند و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر از جمله وظایف شرکت‌ها در این حوزه است.
شرکت‌ها مجازند تا
سقف ۳ درصد از درآمد سالانه خود را پس از تصویب در مجمع عمومی، به این فعالیت‌ها اختصاص دهند.
شفافیت و نظارت بر اجرا 📊
برای تضمین شفافیت و انضباط، تمام مراحل اجرای برنامه‌های مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها باید در یک
سامانه یکپارچه بارگذاری شود. این سامانه امکان دسترسی عمومی به اطلاعات را فراهم می‌کند و شامل جزئیاتی نظیر چگونگی انتخاب مجریان و پیمانکاران، عملیات مالی و مراحل پیشرفت طرح‌ها است.
سازمان برنامه و بودجه کشور و شوراهای برنامه‌ریزی و توسعه استان‌ها موظف‌اند طرح‌های پیشنهادی را تا پایان شهریور هر سال در این سامانه بارگذاری کنند. همچنین، شرکت‌ها موظف به ارائه
گزارش عملکرد سالانه خود در این زمینه به حسابرسان و مجامع عمومی هستند و باید میزان هزینه‌کرد وجوه را به طور دقیق افشا کنند. هرگونه اجرای برنامه مسئولیت اجتماعی خارج از چارچوب این آیین‌نامه ممنوع است.
با تصویب این آیین‌نامه، گام مهمی در جهت افزایش پاسخگویی و مسئولیت‌پذیری شرکت‌های دولتی برداشته شده و امید می‌رود که این چارچوب قانونی، به توسعه پایدار و ارتقای کیفیت زندگی در مناطق مختلف کشور کمک کند.
